Οι λόγοι που οι ακεφιές μας κάνουν να τρώμε περισσότερο
'Έρχονται στιγμές αλλά και ολόκληρες χρονικές περίοδοι που δεν νιώθουμε ιδιαίτερα ευδιάθετοι. Σε αυτές τις φάσεις πολλές φορές η όρεξή μας για φαγητό μοιάζει ακόρεστη. Νοιώθουμε ότι μπορούμε να καταναλώνουμε τροφή non- stop. Σε τέτοιες καταστάσεις ψάχνουμε να δούμε τί μας φταίει, γιατί συμβαίνει αυτό. Όλα έχουν μία βιολογική- βιοχημική εξήγηση. Για όλα φταίνε οι ορμόνες!
Οι ορμόνες που συνδέονται με την όρεξη και τη ρύθμιση του βάρους είναι αναρίθμητες. Στο παρόν κείμενο θα εστιάσουμε στις βασικές ορμόνες- χημικά μηνύματα που είναι οι ενδορφίνες, η σεροτονίνη, το νευροπεπτίδιο Υ και η ντοπαμίνη.
Ενδορφίνες
Οι ορμόνες της ευφορίας! Οι ενδορφίνες προσφέρουν στον οργανισμό την αναλγητική τους δράση και τη χαρούμενη διάθεση. Η παραγωγή των ενδορφινών αυξάνεται όταν καταναλώνουμε υδατάνθρακες και λίπος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τροφής που συνδυάζει υδατάνθρακα με λίπος είναι τα γλυκά. Ο οργανισμός έχει μνήμη και κάθε φορά που η διάθεση πέφτει θυμάται ποια τροφή ανέβασε τη διάθεσή του. Έτσι ζητά και πάλι λιπαρές τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες. Η λύση; Εκτεθείτε στον ήλιο! Ο ήλιος βοηθά την αύξηση των ενδορφινών και βελτιώνει τη διάθεση. Δεν υπάρχει ήλιος; Ασκηθείτε! Κάθε είδους άσκηση αυξάνει την παραγωγή ενδορφινών, η έντονη άσκηση όμως προσφέρει ακόμα μεγαλύτερη ευεξία.
Σεροτονίνη
Όταν η σεροτονίνη υπάρχει στον οργανισμό σε φυσιολογικά επίπεδα η όρεξη είναι μειωμένη και νιώθουμε το αίσθημα της πληρότητας. Άτομα με χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης εμφανίζουν αυξημένη όρεξη και πεσμένη διάθεση. Να σημειωθεί ότι χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης εμφανίζουν άτομα με κλινικά διαγνωσμένη κατάθλιψη. Η πρόσληψη υδατανθράκων αυξάνει την παραγωγή σεροτονίνης. Η πιο άμεση πηγή υδατάνθρακα και κατ' επέκταση ενέργειας είναι η ζάχαρη και τα γλυκά. Γι αυτό πολλά άτομα με πεσμένη διάθεση αναζητούν τα γλυκά. Γενικά έχει διαδοθεί ότι η σοκολάτα αυξάνει την παραγωγή σεροτονίνης, κάτι που εν μέρει ισχύει. Η σοκολάτα, ανεβάζει τη διάθεση λόγω της ζάχαρης που περιέχει και των λοιπόν διεγερτικών ουσιών όπως η καφεΐνη και η θεοβρωμίνη.
Νευροπεπτίδιο Υ
Αυξημένη έκκριση νευροπεπτιδίου Υ παρουσιάζεται σε περιόδους στέρησης τροφής, όπως η περίοδος μιας αυστηρής δίαιτας, και είναι ένας σημαντικός παράγοντας που οδηγεί σε επεισόδια υπερφαγίας ατόμων που ακολουθούν κάποιο πρόγραμμα απώλειας βάρους. Ο συνδυασμός του με χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης λειτουργεί αθριστικά και οδηγεί σε πολύ ισχυρό αίσθημα υπερκατανάλωσης τροφής.
Ντοπαμίνη
Η ντοπαμίνη ενεργοποιεί τη συμπεριφορά μας και μας κατευθύνει προς το φαγητό. Δημιουργεί με άλλα λόγια την επιδίωξη μας για την απόκτηση φαγητού που θα ηρεμίσει και θα ικανοποιήσει τον εγκέφαλο και την όρεξή μας. Ο οργανισμός μαθαίνει, εκπαιδεύεται και θυμάται ποιες τροφές προκάλεσαν αυτή την ηρεμία. Με τον καιρό η γνώση του ποια τροφή μας ηρεμεί οδηγεί στην συνήθεια και την επανάληψη της κατανάλωσής της. Ο οργανισμός εκπαιδεύεται λοιπόν να ζητάει απαιτητικά υδατάνθρακες (η γνωστή λιγούρα) κάθε φορά που δεν είναι ήρεμος (όταν είναι κουρασμένος, άυπνος ή δε νιώθει ευτυχισμένος). Όταν αυτό επαναλαμβάνεται συχνά οδηγεί σε αύξηση βάρους, απώλεια ελέγχου στην πρόσληψη της τροφής και ενοχικά συναισθήματα.
Ακόμα και αν για όλα φταίνε οι ορμόνες... αυτό δεν πρέπει να μας αποτρέπει για την προσπάθεια να έχουμε αυτοέλεγχο. Η γνώση είναι το πρώτο όπλο, για να την αποκτήσουμε είναι καλό να ζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού. Ο ειδικός θα χαράξει το σχέδιο και τη στρατηγική για να περάσουμε στον "πόλεμο" και να βγούμε νικητές.
Οι ορμόνες που συνδέονται με την όρεξη και τη ρύθμιση του βάρους είναι αναρίθμητες. Στο παρόν κείμενο θα εστιάσουμε στις βασικές ορμόνες- χημικά μηνύματα που είναι οι ενδορφίνες, η σεροτονίνη, το νευροπεπτίδιο Υ και η ντοπαμίνη.
Ενδορφίνες
Οι ορμόνες της ευφορίας! Οι ενδορφίνες προσφέρουν στον οργανισμό την αναλγητική τους δράση και τη χαρούμενη διάθεση. Η παραγωγή των ενδορφινών αυξάνεται όταν καταναλώνουμε υδατάνθρακες και λίπος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τροφής που συνδυάζει υδατάνθρακα με λίπος είναι τα γλυκά. Ο οργανισμός έχει μνήμη και κάθε φορά που η διάθεση πέφτει θυμάται ποια τροφή ανέβασε τη διάθεσή του. Έτσι ζητά και πάλι λιπαρές τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες. Η λύση; Εκτεθείτε στον ήλιο! Ο ήλιος βοηθά την αύξηση των ενδορφινών και βελτιώνει τη διάθεση. Δεν υπάρχει ήλιος; Ασκηθείτε! Κάθε είδους άσκηση αυξάνει την παραγωγή ενδορφινών, η έντονη άσκηση όμως προσφέρει ακόμα μεγαλύτερη ευεξία.
Σεροτονίνη
Όταν η σεροτονίνη υπάρχει στον οργανισμό σε φυσιολογικά επίπεδα η όρεξη είναι μειωμένη και νιώθουμε το αίσθημα της πληρότητας. Άτομα με χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης εμφανίζουν αυξημένη όρεξη και πεσμένη διάθεση. Να σημειωθεί ότι χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης εμφανίζουν άτομα με κλινικά διαγνωσμένη κατάθλιψη. Η πρόσληψη υδατανθράκων αυξάνει την παραγωγή σεροτονίνης. Η πιο άμεση πηγή υδατάνθρακα και κατ' επέκταση ενέργειας είναι η ζάχαρη και τα γλυκά. Γι αυτό πολλά άτομα με πεσμένη διάθεση αναζητούν τα γλυκά. Γενικά έχει διαδοθεί ότι η σοκολάτα αυξάνει την παραγωγή σεροτονίνης, κάτι που εν μέρει ισχύει. Η σοκολάτα, ανεβάζει τη διάθεση λόγω της ζάχαρης που περιέχει και των λοιπόν διεγερτικών ουσιών όπως η καφεΐνη και η θεοβρωμίνη.
Νευροπεπτίδιο Υ
Αυξημένη έκκριση νευροπεπτιδίου Υ παρουσιάζεται σε περιόδους στέρησης τροφής, όπως η περίοδος μιας αυστηρής δίαιτας, και είναι ένας σημαντικός παράγοντας που οδηγεί σε επεισόδια υπερφαγίας ατόμων που ακολουθούν κάποιο πρόγραμμα απώλειας βάρους. Ο συνδυασμός του με χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης λειτουργεί αθριστικά και οδηγεί σε πολύ ισχυρό αίσθημα υπερκατανάλωσης τροφής.
Ντοπαμίνη
Η ντοπαμίνη ενεργοποιεί τη συμπεριφορά μας και μας κατευθύνει προς το φαγητό. Δημιουργεί με άλλα λόγια την επιδίωξη μας για την απόκτηση φαγητού που θα ηρεμίσει και θα ικανοποιήσει τον εγκέφαλο και την όρεξή μας. Ο οργανισμός μαθαίνει, εκπαιδεύεται και θυμάται ποιες τροφές προκάλεσαν αυτή την ηρεμία. Με τον καιρό η γνώση του ποια τροφή μας ηρεμεί οδηγεί στην συνήθεια και την επανάληψη της κατανάλωσής της. Ο οργανισμός εκπαιδεύεται λοιπόν να ζητάει απαιτητικά υδατάνθρακες (η γνωστή λιγούρα) κάθε φορά που δεν είναι ήρεμος (όταν είναι κουρασμένος, άυπνος ή δε νιώθει ευτυχισμένος). Όταν αυτό επαναλαμβάνεται συχνά οδηγεί σε αύξηση βάρους, απώλεια ελέγχου στην πρόσληψη της τροφής και ενοχικά συναισθήματα.
Ακόμα και αν για όλα φταίνε οι ορμόνες... αυτό δεν πρέπει να μας αποτρέπει για την προσπάθεια να έχουμε αυτοέλεγχο. Η γνώση είναι το πρώτο όπλο, για να την αποκτήσουμε είναι καλό να ζητήσουμε τη βοήθεια ενός ειδικού. Ο ειδικός θα χαράξει το σχέδιο και τη στρατηγική για να περάσουμε στον "πόλεμο" και να βγούμε νικητές.
